مکانیسم بخور اکالیپتوس دررفع علائم سرماخوردگی-دکترسعیدخسروی

نقش بخور دادن با اسانس اكاليپتوس در بهبود بيماري هاي تنفسي

دکتر رضا بخردي : www.barijessence.com

مقدمه

بوميان استراليا بصورت سنتي از اكاليپتوس كه آنرا fever tree مي ناميدند، براي درمان تب و عفونت هاي تنفسي استفاده ميكردند. مهاجرين اروپايي نيز ويژگيهاي درماني اكاليپتوس را تشخيص داده بودند و اولين نمونه اسانس آن در سال 1788 معرفي شد. در اواخر سال 1800 مقالات در مورد كاربرد طبي اكاليپتوس در مجلات پزشكي مانند The Lancet، با تمركز بر اثر بالقوه آن در مخملك و ديفتري منتشر گرديد.

بر اساس شواهد موجود در طب سنتي؛ اسانس اكاليپتوس با نام علميEucalyptus globules بعنوان يك عامل موكوليتيك در برونشيت، سينوزيت و سرما خوردگي مورد استفاده قرار گرفته است. اکاليپتوس خلط آور(expectorant) است و کميسيون E آلمان مصرف اسانس و برگ آن را براي موارد سرفه و برونشيت تأييد نموده است.

نتایج مطالعات فارماکولوژيک و باليني

1و 8 سينئول (اکاليپتول) مهمترين جزء اسانس اکالیپتوس است. مهار مسير سيكلو اكسيژناز، بعنوان اولين شواهد اثرات ضدالتهاب بالقوه سينئول گزارش شده است. مدياتورهاي التهابي با تحريك ترشح - Cl به داخل راههاي هوايي موجب افزايش ترشحات تنفسي ميشوند و سينئول مشابه استروئيدها، متابوليسم اسيد آراشيدونيك و توليد سايتوكين ها را سركوب ميكند. علاوه بر اين، سينئول بصورت وابسته به دوز، توليد مدياتورها در مونوسيت ها را مهار ميكند كه با اثر داروي Budesonide از گروه گلوكوكورتيكوئيدها قابل مقايسه است. مطالعات مختلف بهبود قابل توجه در تستهاي عملكرد ريه و مهار قابل توجه LTB4 و IL-1ß در مونوسيتهاي تحريك شده، بعد از تكميل درمان با 200 ميلي گرم سينئول( يك كپسول 3 بار در روز) را نشان داده اند.(1)

در یک مطالعه دو سو بیخبر با کنترل پلاسبو، 32 بیمار مبتلا به آسم برونشیال وابسته به استروئید؛ 3 بار در روز به مدت 12 هفته تحت درمان با 200 میلی گرم 1و 8 سینئول یا پلاسبو قرار گرفتند. هر 3 هفته 5/2 میلی گرم از گلوکوکورتیکوئید خوراکی مورد استفاده بیماران کاسته شد. کاهش دوز روزانه پردنیزولون به میزان 36% ( 10- 5/2 میلی گرم، متوسط: 75/3 میلی گرم) در گروه سینئول و به میزان 7% ( 5- 5/2 میلی گرم، متوسط: 91/0 میلی گرم) در گروه پلاسبو (p=0.006)تحمل گردید. بر اساس نتایج این بررسی و با توجه به عوارض متعدد و خطرناك مصرف موضعي و خوراكي استروئيدها؛ درمان سیستمیک دراز مدت با 1و 8 سینئول اثر قابل توجهی در کاهش نیاز به استروئید در آسم وابسته به استروئید دارد.(1)

التهاب مجاري هوايي و اختلال عملكرد موكوسيلياري در بيماران مبتلا به بیماریهای مزمن انسدادی ریه (COPD) تاثير كلينيكي مستقيمي روي كاهش عملكرد ريه دارد. متعاقب سيگار كشيدن اپي تليوم پوشيده از م‍ژك هاي تنفسي تخريب و غشاي مخاطي ملتهب شده، منجر به كاهش جابجايي ذرات توسط اين مژك ها و تجمع موكوس داخل مجاري هوايي ميگردد و احتمال عود عفونت هاي تنفسي را افزايش ميدهد. سينئول اثرات مثبتي روي فركانس ضربه اي مژك هاي تنفسي غشاي مخاطي داشته و اتساع دهنده برونش و ضد التهاب است. بر اساس نتایج یک مطالعه، استفاده همزمان 200 میلی گرم سینئول 3 بار در روز به مدت 6 ماه با درمان رایج بیماران مبتلا به COPD، شدت(exacerbation) بیماری و تنگی نفس را کاهش داده و عملکرد ریه را بهبود بخشیده است.(2)

رینوسینوزیت غیر چرکی را میتوان بطور موفقیت آمیزی با سینئول درمان نمود. طی یک مطالعه دو سوبیخبر تصادفی آینده نگر با کنترل پلاسبو در 152 بیمار مبتلا به رینوسینوزیت حاد، اثربخشی و ایمنی مصرف کپسول سینئول ( 200 میلی گرم 3 بار در روز) با پلاسبو به مدت 7 روز مقایسه گردید. بهبود علائمی مانند سردرد به هنگام خم شدن، سردرد در ناحیه پیشانی، حساس بودن نقاط فشاری در عصب سه قلو، انسداد و ترشح از بینی و ناخوشی عمومی رخ داد. محققین نتیجه گرفتند قبل از استفاده از آنتی بیوتیک؛ درمان به موقع با سینئول در بیماران مبتلا به رینوسینوزیت حاد غیر چرکی، درمانی موثر و بیخطر است.(3)

همچنین در in vitro فعاليت ضدويروسي اجزاء محلول در آب اسانس اکاليپتوس در مقابل انفلوانزا تيپA مشخص شده است.(4)

كپسول نرم غيرخوراكي اكاليپتوس به عنوان بخور

با استشمام رايحه اكاليپتوس از طريق بيني، اين رايحه به سيستم تنفسي و اپي تليوم بويايي مي رسد لذا مي تواند اثرات مفيد خود را از اين دو مسير اعمال نمايد. بديهي است در مسير بويايي، دارو تحت تاثير اثر عبور اول كبدي(first pass effect) قرار نگرفته و در نتيجه فراهمي زيستي بيشتري خواهد داشت.( شكل1 ). بر همين اساس كپسول نرم غيرخوراكي اكاليپتوس، جديد ترين شكل بخور اكاليپتوس در بازار دارويي ايران است كه به علت افزايش ايمني مصرف و اثربخشي همچنين سهولت استفاده در شرايط و موقعيتهاي مختلف مانند محل كار و هنگام سفر، براي تجويز در بيماران مبتلا به سرماخوردگي، سرفه و مشكلات تنفسي كه معمولاً از داروهاي متعدد خوراكي و استنشاقي استفاده ميكنند، به صورت درمان اصلي و كمكي مناسب است و همانند ساير داروها لازم است به موارد زير توجه شود:

موارد مصرف:

كپسول نرم غيرخوراكي اكاليپتوس به عنوان موکولیتیک و ضد سرفه در سرماخوردگی و سایر عفونت های دستگاه تنفس فوقانی و تحتانی مورد استفاده قرار مي گيرد. بدين منظور روزی 2-1 بار، هر بار يك کپسول نرم غيرخوراكي400 ميلي گرمي را در یک لیوان ( تقریباً 250 ميلي ليتر) آب جوش انداخته و با چشمان بسته بخور مي دهند.

شكل1: مسير بويايي و سيستم تنفسي براي اعمال اثر رايحه اسانس اكاليپتوس

موارد منع مصرف:

 استفاده از فراورده های حاوی اکالیپتوس در افراد با حساسيت شناخته شده نسبت به اوژنول، بیماریهای التهابی دستگاه گوارش یا مجاری صفراوی و بیماری شدید کبدی ممنوع است .(5)
 از به کار بردن اين فرآورده روي صورت يا نزديک بيني شيرخواران و بچه‌هاي کم‌سن اجتناب گردد.(5)

عوارض جانبي:

ندرتاً قرمزي پوست، کهير، خارش و بثورات جلدي مشاهده است. با رعايت دستور مصرف، بروز عارضه جانبي خاصي مورد انتظار نيست.(5)

تداخلات دارويي:

به علت فقدان مدارك كافي كلينيكي؛ از نظر تئوريك تداخلات زير را بايد در نظر داشت:

 اسانس اکالیپتوس سیستم آنزیمی دفع سموم در کبد را تحریک میکند بنابراین ممکن است تاثیر سایر داروها مانند فنوباربیتال و آمفتامین را کاهش دهد.(4)
 در صورت مصرف همزمان اکالیپتوس با داروهای کاهش دهنده قند خون، کنترل منظم قند خون و پایش علائم و نشانه های کاهش قند خون ضروری است.(5)
 از مصرف همزمان فراورده های حاوی اکالیپتوس و باربیتوراتها یا گیاهان حاوی آلکالوئیدهای پیرولیزیدین مانند گیاه گاوزبان خودداری شود.(5)
 مصرف خوراكي اكاليپتوس ممكن است با كاهش فعاليت سيستم اعصاب مركزي همراه باشد؛ لذا مصرف همزمان فراورده هاي حاوي اكاليپتوس و داروهاي كاهش دهنده فعاليت سيستم اعصاب مركزي(CNS depressant) مانند اپيوئيدها، باربيتورات ها، بنزوديازپين ها، ضد تشنج ها و الكل منع شده است.(6)

استفاده در دوران بارداري و شيردهي:

ایمنی مصرف اسانس اکالیپتوس در دوران بارداری یا شیردهی تائید نشده با اینحال طی سالها استفاده، بخور اکالیپتوس تهدیدی برای سلامتی نبوده است.(4)

منابع:

1.U.R. Juergens, U. Dethlefsen, G. Steinkamp, A. Gillissen, R. Repges, H.Vetter. Anti-inflammatory activity of 1.8-cineol (eucalyptol) in bronchial asthma: a
double-blind placebo-controlled trial. Respiratory Medicine , Vol. 97 (2003) 250-256
2.Heinrich Worth, Christian Schacher, Uwe Dethlefsen. Concomitant therapy with Cineole (Eucalyptole) reduces exacerbations in COPD: A placebo-controlled
double-blind trial. Respiratory Research. 2009,10:69
3.Wolfgang Kehrl, Uwe Sonnemann, Uwe Dethlefsen. Therapy for Acute Nonpurulent Rhinosinusitis With Cineole: Results of a Double-Blind,
Randomized, Placebo- Controlled Trial. The Laryngoscope. 2004,114,738-742
4. Lis-Balchin Maria. Aromatherapy science: A guide for healthcare professionals. Pharmaceutical press.2006: 184-189
5. PDR for herbal medicine. 3rd ed. Montvale, NJ: Thomson PDR, 2004: 293-297
6.Lesley Braun, Marc Cohen. Herbs & Natural Supplements. An evidence- based guide. 2nd ed. Elsevier, 2007:382-390

بخور اکالیپتوس؛ کپسول نرم غيرخوراكي

Eucalyptus Inhaler non-oral soft capsule

شکل دارويي:

کپسول نرم غيرخوراكي400 میلی گرمی در ظرف دارو با جعبه مقوايي و بروشور

موارد مصرف:

• موکولیتیک و ضد سرفه در سرماخوردگی و سایر عفونت های دستگاه تنفس فوقانی و تحتانی(1و2)

اجزاء فرآورده:

اسانس اکاليپتوس (Eucalyptus globulus).

استاندارد شده:

بر اساس وجود 360- 280 میلی‌گرم 1و 8 سینئول در هر کپسول نرم غيرخوراكي.

مواد مؤثره:

1و8 سينئول (اکاليپتول)

آثارفارماکولوژيک و مکانيسماثر:

براي برطرف شدن علائم احتقان سيستم تنفسي به طور گسترده‌اي از بخور اکاليپتوس استفاده مي‌شود. اکاليپتوس خلط آور(expectorant) است و کميسيون E آلمان مصرف اسانس و برگ آن را براي موارد سرفه و برونشيت تأييد نموده است. (4و3) همچنین در in vitro فعاليت ضدويروسي اجزاء محلول در آب اسانس اکاليپتوس در مقابل انفلوانزا تيپA مشخص شده است.(4)

دستور مصرف:

روزی 2-1 بار، هر بار يك کپسول نرم غيرخوراكي400 ميلي گرمي را در یک لیوان ( تقریباً 250 ميلي ليتر) آب جوش انداخته و با چشمان بسته بخور دهید.

موارد منع مصرف:

× استفاده از فراورده های حاوی اکالیپتوس در افراد با حساسيت شناخته شده نسبت به اوژنول، بیماریهای التهابی دستگاه گوارش یا مجاری صفراوی و بیماری شدید کبدی ممنوع است .(3)
× از به کار بردن اين فرآورده روي صورت يا نزديک بيني شيرخواران و بچه‌هاي کم‌سن اجتناب گردد.(3)

عوارض جانبي:

ندرتاً قرمزي پوست، کهير، خارش و ايجاد بثورات جلدي مشاهده است. با رعايت دستور مصرف، بروز عارضه جانبي مورد انتظار نيست.(3)

تداخلات دارويي:

× اسانس اکالیپتوس سیستم آنزیمی دفع سموم در کبد را تحریک میکند بنابراین ممکن است تاثیر سایر داروها مانند فنوباربیتال و آمفتامین را کاهش دهد.(4)
× در صورت مصرف همزمان اکالیپتوس با داروهای کاهش دهنده قند خون، کنترل منظم قند خون و پایش علائم و نشانه های کاهش قند خون ضروری است.(3)
× از مصرف همزمان فراورده های حاوی اکالیپتوس و باربیتوراتها یا گیاهان حاوی آلکالوئیدهای پیرولیزیدین مانند گیاه گاوزبان خودداری شود.(3)

استفاده در دوران بارداري و شيردهي:

نکات قابل توصيه:

1ـ اين فرآورده خوراکي نيست.
2- فراورده را از ديد و دسترس کودکان دور نگهداريد.
3- بلافاصله پس از استفاده، در فراورده را محکم ببنديد.
4- فراورده را دور از نور، در دماي30-15 درجه سانتيگراد نگهداري نمائيد.
5- اين اطلاعات را نزد خود نگهداريد، ممكن است بخواهيد دوباره آن را مطالعه نمائيد.

References:

دیگرمحصولات